PFA (Position Fortifiée d'Anvers) en Jan Breydel

De geschiedenis van het Belgische leger in de periode 1914-1918.

Moderators: Exjager, piot1940, Bram1940

Plaats reactie
Bram1940
Beheerder
Berichten: 2264
Lid geworden op: 29 mei 2011 13:25

PFA (Position Fortifiée d'Anvers) en Jan Breydel

Bericht door Bram1940 »

Hallo,

Heeft er iemand een idee of er in de periode 1918 - 1935 officieel nog sprake was van de PFA (Position Fortifiée d'Anvers)?

Bij de Staatsmarine (Marine de l'Etat) bestond er een Dienst van de (Zee)Schelde (Service de l'Escaut) die (een tijdje?) viel onder de PFA en het Provinciaal Militair Gouvernement van Antwerpen. Ik neem aan dat het om een burgerorganisatie viel die in oorlogstijd gemobiliseerd kon worden. Eén van de maalboten (pakketboten of mailboten) die de dienst gebruikte, was de "Jan Breydel", gebouwd op de scheepswerf van John Cockerill in Hoboken in 1909 en voorzien van drie stoomturbines (1767 GRT, 13.500 PK, snelheid 24 knopen).

Op 31 augustus 1914 worden de haven en de stad Antwerpen gebombardeerd door de Duitsers. Albert I stuurt daarop Koningin Elisabeth met de prinsen Leopold en Karel naar Engeland. Ze worden vervoerd door de "Jan Breydel", geëscorteerd door enkele vaartuigen van de Britse Royal Navy. De regering stuurde ook een deel van de reserves van de Belgische Nationale Bank (waaronder ook muntstukken en waardepapier) mee.

Samen met de "Stad Antwerpen" werden op 8 oktober 1914 honderden vluchtelingen van Antwerpen naar Oostende verscheept waarbij tientallen vluchtelingen strandden op Walcheren. Begin november 1931 werd de "Jan Breydel" door de Belgische Staat te koop aangeboden. Vermoedelijk werd die eerst verkocht aan de Nederlandse NV Simons' Scheepssloperij die het op haar beurt verkocht aan LMB. De boot werd herdoopt in "Tourist". De verdere levensloop van de "Jan Breydel" is onduidelijk. Vermoedelijk werd de verkoopprijs niet betaald en belandde de boot uiteindelijk bij de Gentse firma Van Heyghen voor de ontmanteling ervan.

Alle info over de Jan Breydel en het officieële gebruik van de PFA in het naoorlogse militaire bestel is zeker welkom.

Groeten,
Bram
Gebruikersavatar
Obusje
Sponsor 2022-2023
Berichten: 138
Lid geworden op: 04 mar 2016 14:57
Locatie: Frankrijk

PFA (Position Fortifiée d'Anvers)

Bericht door Obusje »

Voor zover ik in de mij ter beschikking staande literatuur heb kunnen nagaan, heeft de PFA zowel de facto als organisatorisch opgehouden te bestaan als versterkte positie en/of nationaal reduit na de val van de vesting in oktober 1914. Na 1918 is daar geen verandering in gekomen. De vestingregimenten van de PFA werden ontbonden en de forten werden in meerderheid door het veldleger als depot en oefenterrein gebruikt. En niet meer in de oorspronkelijke rol van verdedigingswerk.

In latere verdedigingsplannen, geëffectueerd vanaf eind jaren twintig, werd besloten de verdediging van het nationale grondgebied dichter bij de oostgrens te voeren. Dit mede in het licht bezien van het met Frankrijk gesloten verdedigingspact en de ervaringen uit 14-18. Belangrijke maar weinig bekende bepaling uit het verdedigingspact met de Fransen was dat deze ook meebetaalden aan de nationale defensie. Maar Frankrijk was niet genegen om te investeren in verdedigingsmaatregelen rondom Antwerpen. In hun optiek was dat te ver van de Duitse grens. Toen België in 1936 weer een strikte neutraliteitspolitiek wenste te gaan voeren en het pact werd beëindigd, draaide Parijs de geldkraan uiteraard dicht. Daarbij Brussel voor een financieel probleem plaatsend voor wat betreft de voltooiing van een aantal nieuw gebouwde maar nog niet voltooide forten bij Luik. Zo ontvingen de forten Aubin-Neufchâteau en Tancremont een veel lichtere bewapening dan oorspronkelijk gepland. En werd de bouw van een ander nieuw fort in het Luikse, Sougné-Remouchamps, geschrapt.

Gedurende het interbellum zijn een aantal Antwerpse forten omgebouwd tot infanteriesteunpunt met uitsluitend lichte bewapening. Machinegeweren en antitankgeschut. Maar aan de basis daarvan lagen plannen die geen relatie hadden met het oude begrip Vesting Antwerpen.
Vriendelijke groet / Cordialement,
Obusje
Bram1940
Beheerder
Berichten: 2264
Lid geworden op: 29 mei 2011 13:25

Re: PFA (Position Fortifiée d'Anvers) en Jan Breydel

Bericht door Bram1940 »

Dag Obusje,

Bedankt voor deze bijdrage. Persoonlijk was ik ook in de overtuiging dat de PFA ophield te bestaan in 1914 bij de val van Antwerpen. Nochtans nam Luitenant-Generaal Cabra als militaire gouverneur van de PFA deel aan een plechtigheid in 1919. Zijn Stafchef was Kolonel Letor. In die hoedanigheid ontving hij o.a. de consul-generaal van Perzië. Hij vervulde die functie zeker tot 1922. Vraag is dan, hoe paste die P.F.A. in de militaire hiërarchie in de jaren 1920? Speelde zij een rol bij het bewaken van de Schelde tijdens het interbellum?

De luitenant-generaal had ook een broer die luitenant-kolonel was en bevelhebber van het 6e Genie in Brussel in 1920 op het moment van diens overlijden.

Groeten,
Bram
Gebruikersavatar
Obusje
Sponsor 2022-2023
Berichten: 138
Lid geworden op: 04 mar 2016 14:57
Locatie: Frankrijk

Re: PFA (Position Fortifiée d'Anvers) en Jan Breydel

Bericht door Obusje »

Beste Bram,

Geinspireerd door je bovenstaande reactie, ben ik toch nog eens ‘gedoken’ op het fenomeen PFA. De persoon Alphonse Cabra (1862-1932) was mij bekend, zij het dan voornamelijk door onder zijn leiding op het einde van de 19e eeuw in opdracht van de regering uitgevoerde wetenschappelijke expedities in de toenmalige koloniën. In augustus 1914 was hij kortstondig chef-staf van de PFN. Verdere raakvlakken van Cabra met het vestingwezen heb ik in de militaire organigrammen van de jaren 1914-1922 niet kunnen traceren. Evenmin in zijn curriculum vitae. Maar wellicht zijn mij bronnen ontgaan die een ander licht op het vraagstuk kunnen werpen.

Gouverneur zijn van een vesting zijn die op papier wellicht nog bestaat maar de facto als zodanig door Duits toedoen niet meer inzetbaar is, kan, maar dat is een theorie mijnerzijds, wellicht meer politieke dan militaire motieven hebben gehad. De politieke relatie tussen België en Nederland was aan het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw immers een tijdlang uiterst gespannen vanwege de problematiek rondom het beheer van de toegang tot de Westerschelde.
Wellicht dat Cabra voorzien was als bevelhebber van een strijdmacht die in geval van een uiterst theoretische Nederlandse aanval de Schelde-oevers zou moeten verdedigen. Dit zonder ondersteuning van de oorspronkelijke en niet meer inzetbare fortenkring. De titulatuur ‘vestingcommandant’ straalde richting Nederland meer militaire gezag uit dan, bijvoorbeeld, ‘garnizoenscommandant’. Ook enigerlei op tradities gebaseerde lokale gezaghebbende militaire presentie bij de in 1920 in Antwerpen gehouden Olympische Spelen kan een rol hebben gespeeld bij het op papier in stand houden van de situatie van vóór 1914.

Deze theorie mijnerzijds heeft echter, ik geef het op voorhand toe, ook haar manco. Het veldleger had meerdere en ook meer ervaren generaals als aanvoerder op voorraad voor een Schelde-strijdmacht dan Cabra. Laatstgenoemde bereikte pas in 1919 de generaalsrang. Dit overigens met alle respect voor de verdienstelijke man.

Enfin, al met al weer voldoende aanleiding voor ons beiden (en anderen) om over dit onderwerp aanvullend onderzoek te verrichten.
Vriendelijke groet / Cordialement,
Obusje
Bram1940
Beheerder
Berichten: 2264
Lid geworden op: 29 mei 2011 13:25

Re: PFA (Position Fortifiée d'Anvers) en Jan Breydel

Bericht door Bram1940 »

Dag Obusje,

Mijn interesse hierin was gewekt door een vreemde armband die ik onlangs tegen kwam.

Armband.png

Op de keerzijde staat de naam van Ferdinand De Surgeloose, een heerschap dat zich voornamelijk bezig hield met yachting. Hij was ook bedrijfsleider van een wolkammerij. In 1914 maakte hij de oversteek naar de UK. Nog op de keerzijde staat zijn adres ou à bord du "Jan Breydel". De Jan Breydel heeft in september 1914 aardig wat mensen van Antwerpen naar Oostende gebracht (waaronder onze koningin en de prinsen) en in oktober van Oostende naar Le Havre (voornamelijk ambtelijk personeel).

Ik vermoed dat de armband van 1914 is (ook al gezien de breedte ervan - armbanden uit het interbellum waren gewoonlijk heel wat minder breed, lijkt mij) en dat de "Service de l'Escaut" onderdeel was van de "Marine de l'Etat". Er zullen wel wat transporten via de waterwegen geweest zijn tot oktober 1914 richting Antwerpen door de Belgische (militaire) overheid. De armband droeg ook de stempel van de Gouverneur Militaire d'Anvers.

Groeten,
Bram
Je hebt niet voldoende permissies om de bijlagen van dit bericht te bekijken.
Plaats reactie

Terug naar “De Eerste Wereldoorlog - la Première Guerre Mondiale”