Winterhulp

[Exjager]

Geplaatst: Zo Apr 25, 2010 7:20 pm

Na de capitulatie van het Belgische leger op 28 mei 1940 werd ons land al snel naar Duits voorbeeld georganiseerd. Tijdens de eerste oorlogswinter was Winterhulp reeds actief, maar het zou tot 29 oktober 1941 duren voor het comité van de secretarissen-generaal de vereniging officieel van start liet gaan. De voorzitter werd Paul Heymans, tevens voorzitter van de Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid. Koning Leopold III en kardinaal Van Roey hebben elk al 25.000 frank gestort.
De hoofdsponsor van Winterhulp België was de Koloniale Loterij, voorloper van de Nationale Loterij. Op plaatselijk niveau werden allerlei middelen aangewend om geld in te zamelen.
De organisaties werd opgericht om aan kinderen en behoeftigen versterkende middelen als soep, melk, vitaminen en kledingstukken te verstrekken.

[Exjager]

Tijdens de woelige meidagen van 1940 dreigde de Koloniale Loterij het kind van de rekening te worden. Om het voortbestaan mogelijk te maken, werd een originele formule uitgewerkt die de naoorlogse wederoprichting naadloos zou doen verlopen.
Op 20 december 1940 verschenen de statuten van de "Loterij van de Winterhulp" in het Staatsblad. De Koloniale Loterij deed afstand van haar vroegere functie en werd hoofdsponsor van Winterhulp.
Tijdens de bevrijding verliep de overgang geruisloos: het sluimerend "Comité" van de Koloniale Loterij werd weer actief.

[Exjager]

Door de Regie der Posterijen werden postzegels met toeslag uitgegeven. De toeslag op de zegels ging naar Winterhulp.
Dit gebeurde een eerste maal op 23 december 1940. Het was een reeks van negen zegels (in de Officiële Catalogus België (OCB) de nummers 538/546). De postzegels tonen de wapenschilden van de negen provincie-hoofdsteden. De zegels werden gedrukt bij het Bestuur de Postchecks en in de Algemene Werkplaats van het Zegel.
In mei 1941 werden voornoemde zegels nog eens uitgegeven in de vorm van velletjes (de 9 zegels op een blaadje). Het bestond zowel in getande als in ongetande zegels. (OCB nrs. 547/555 en 547A/555A) De druk per zegel was eenkleurig, deze van de eerste uitgifte meerkleurig.
Een derde reeks Winterhulp is uitgegeven op 3 november 1941. Het betreft de reeks van 10 waarden met de "Sint-Maarten beeldjes". De oude beeldjes van Sint-Maarten werden genomen uit de kerken van Onhaye-Lez-Dinant, Lennik, Berg (Limburg), Dave-sur-Meuse, Halle en Sint-Truiden. (OCB nrs. 583/592).
Twee velletjes, uitgegeven op 12 maart 1942 vormden de vierde reeks. Het waren twee velletje met tekens één zegel van 5 F + 20 F toeslag. De afbeelding was terug een beeldje van Sint-Maarten. Het ene velletje had een getande zegelde, het andere een ongetande. (OCB 592A/592B).
Op 12 november 1942 kwam er de vijfde Winterhulpuitgifte. Opnieuw 10 waarden met beeldjes van Sint-Maarten. Nu kwamen die uit particuliere verzamelingen te Tienen, Houtain le Val en Gruuthuse Museum te Brugge. (OCB 603/612).
De zesde uitgifte waren 2 grootformaatzegels met beeldjes van Sint-Maarten, uitgegeven op 3 april 1943. (OCB 613/614).
De zevende Winterhulpuitgifte was van 15 november 1943. Acht waarden met Sint-Maarten en de kerk waar hij patroonheilige was: Zoutleeuw, Dion-le-Val, Aalst, Luik, Kortijk, Angre, Loppem en O.L.V. kerk te Halle. (OCB 631/638).
Twee grootformaatzegels met Sint-Maarten werden als achtste reeks uitgegeven op 6 maart 1944. (OCB 639/640).

[Exjager]

De steeds wederkerende afbeelding van Sint-Maarten als symbool van Winterhulp is zeker geen toeval.
Bij de stadspoorten ontmoette de Romeinse soldaat ooit eens een naakte bedelaar, die hem om Christus' wil een aalmoes vroeg. Omdat hij niets dan zijn wapen had, gaf hij hem een stuk van zijn soldatenmantel. In die tijd behoorde een helft van de kleding aan de keizer en de andere helft was persoonlijk bezit.
In de Germaanse oudheid werd vuur gebruikt, dat in het volksleven het symbool was van de licht- en warmtegevende zon, waar men afscheid van nam in het najaar. Men aanschouwde het Sint-Maartensvuur bovendien als een zinnebeeld van het huiselijke haardvuur, dat met de aanvang van de winter in onze noordelijke landen eerst echt het middelpunt van het gezin werd.
Deze combinatie van geloof en natuur maakten van deze heilige een ideaal liefdadigheidsgegeven.
Sint-Martinus is de patroonheilige van de armen, bedelaars en … soldaten.
De Rijksarchieven bewaren de documenten van de provinciale en plaatselijke comités Winterhulp.

[Exjager]

[Exjager]

[Exjager]

Aangenomen Jongensschool Rupelmonde, 10 mei 1944

[Exjager]

[Exjager]

Collectebussen van Winterhulp - Secour d'Hiver.

[Exjager]

Winterhulp - Doos met vitaminen

[Exjager]

En de winnaar is...De "Winterhulp"-loterij.

Bij het oprichting einde oktober 1940 verwerft "Winterhulp",de belangrijkste liefdadige instelling in ons land tijdens de bezetting,het alleenrecht om loterijen te organiseren. Half december 1940 gaan de "Winterhulp"-geldtrommels effectief aan het rollen. Of hoe men toch nog geluk kon hebben in de oorlog.

Net zoals onze huidige Nationale Loterij,geeft de "Winterhulp"-loterij geregeld tranches van loten uit,waarop telkens een trekking volgt. Aanvankelijk vertegenwoordigd elke schijf 10 miljoen Bfr. aan loten,wat neerkomt op 200.000 biljetten van elk 50 Bfr. . Wie geen zin heeft om zoveel geld neer te tellen maar toch een kans wil wagen kan voor 10 Bfr. één vijfde lot kopen,dat recht geeft op één vijfde van het gewonnen bedrag. De mogelijke winsten zijn overigens niet te versmaden. Bij elke trekking komt er één winnaar van één miljoen uit de bus en worden er vijf prijzen van 100.000 Bfr. uitgereikt. Verder gaan er acht gelukkigen met 50.000 Bfr. naar huis en is er voor twaalf anderen een bedrag van 25.000 Bfr. weggelegd. Naarmate de prijzen kleiner worden,groeit het aantal winnaars. Zo wordt twintigmaal een som van 10.000 Bfr. uitgekeerd en veertigmaal een som van 5.000 Bfr. . Verder zijn er al 400 loten die 1.000 Bfr. en 2.000 loten die 250 Bfr. opbrengen. Tenslotte zijn de 20.000 loten met het overeenstemmende laatste cijfer nog goed voor 100 Bfr. .

Nog meer.
Vanaf juli 1942 brengt "Winterhulp" iedere tranche 400.000 loten van 50 Bfr. in omloop,wat overeenstemt met een totaal bedrag van 20 miljoen Bfr. . Vanaf dat moment worden niet alleen méér prijzen uitgereikt,maar bovendien worden de uitgekeerde sommen aantrekkelijker. Hoewel de verkoopprijs van de loten ongewijzigd blijft,verkoopt "Winterhulp" geen vijfden van loten meer aan 10 Bfr. . De verkoop van de gedeeltelijke loten wordt toevertrouwd aan andere liefdadige instellingen,zoals het Nationaal Werk voor Oorlogsinvaliden,het Belgisch Nationaal Werk tegen Tuberculose,het Rode Kruis en enkele werken ten bate van de Krijgsgevangenen. Die organisaties kunnen nu ook een graantje meepikken van de "Winterhulp"-loterij. Zij bieden vijfden van loten aan tegen de prijs van 11 Bfr.,waarvan ze telkens 1 Bfr. mogen behouden.De overige 10 Bfr. moeten ze evenwel doorsluizen naar "Winterhulp". Op die manier kunnen de mensen zelf kiezen welke organisatie ze willen sponsoren en worden de geruchten dat "Winterhulp" de solidariteit wil monopoliseren enigzins ontkracht.

Miljonair voor een paar frank.
De loten van "Winterhulp" zijn zowat overal te koop: in postkantoren,banken,warenhuizen alsook bij de dagbladhandelaars en straatverkopers. De postkantoren betalen de prijzen tot 1.000 Bfr. uit,maar voor hogere bedragen moet de winnaar zich wenden tot de zetel van de loterij. De trekkingen van de winnende loten gebeuren altijd in aanwezigheid van publiek en verlopen ongeveer op dezelfde wijze als de trekkingen van onze Nationale Loterij. Alleen is het gebruikte materiaal iets primitiever: het beperkt zich tot zes bussen,waarin zich balletjes met cijfers bevinden. De eerste bus vertegenwoordigt de honderdduizendtallen,de tweede de tienduizendtallen,enz. Om de winnende loten te bepalen,worden de balletjes met cijfers uit voormelde bussen gehaald. De trekkingen vangen aan met de toewijzing van de kleinste prijs en eindigen met de aanduiding van het hoogste lot. De uitslagen van de trekkingen verschijnen naderhand in de krant.
De grote winsten vormen uiteraard de beste reclame voor de "Winterhulp"-loterij die al snel uitgroeit tot een groot succes. Daarnaast moet de publiciteit in de kranten de mensen nog verder aansporen om loten te kopen. Die reclame speelt veelal in op de enorme winsten die voor de gelukkigen zijn weggelegd met slogans in de zin van "U kunt schatrijk worden voor een paar franken". Bovendien publiceren de dagbladen soms verhalen van winnaars,die de lezers alleen maar tot dromen kunnen aanzetten. Zo vertellen steuntrekkenden die het groot lot winnen hoe hun leven plots een andere wending krijgt en vragen werkende winnaars zich af of het nog langer de moeite loont te werken. Volgens de kranten uiten de meeste grote winnaars hun dankbaarheid door een bepaalde som aan "Winterhulp" te schenken. Verder tracht "Winterhulp" de loterij nog extra te stimuleren via de vormgeving van de loten zelf. De afbeeldingen op de loten verwijzen over het algemeen naar de liefdadige initiatieven van "Winterhulp",wat bij de mensen het gevoel moet versterken dat ze via de aankoop van loten een goed doel dienen. Zo verschijnen bijvoorbeeld loten met mooie beelden van een maaier en een wever,die symbool staan voor de verdeling van brood en kleding. Uiteindelijk blijkt de loterij vooral belangrijk om haar propagandistisch effect,want ondanks haar enorme bijval brengt ze slechts vijf procent van de inkomsten van "Winterhulp" in het laatje.

Postzegels ten bate van Winterhulp: