Dubbele razzia in Meensel-Kiezegem

[Exjager]

Geplaatst: Zo Jul 18, 2010 8:55 pm

Meensel-Kiezegem is een kleine Hagelandse gemeente tussen Leuven en Diest en bestaat uit twee parochies. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Kiezegem een haard van collaboratie, terwijl in Meensel het verzet adtief was.
In Kiezegem hadden de landbouwersfamilies Merckx en Broos, elk met zes zonen en twee dochters, zich bij het uitbreken van de oorlog onmiddellijk en zo goed als voltallig bij de bezetter aangesloten. Ze maakten deel uit van Nieuwe Orde-organisaties, niet alleen van het VNV maar in het geval van Gaston Merckx ook van de Vlaamse Wacht.
In Meenserl waren zowel de Nationale Koninklijke Beweging (NKB) als de Gewapende Partizanen actief, hoewel de activiteiten van beide organisaties relatief beperkt gebleven.
Het leven verliep er rustig tot zondag de 30e juli 1944. Toen werd halverwege Kiezegem en Attenrode-Wever de 22-jarige collaborateur Gaston Merckx doodgeschoten.

Aanslag.
Die zondagnamiddag was Gaston Merckx met drie kameraden te voet vanuit Kiezegem naar de kermis in het nabijgelegen Attenrode-Wever getrokken. Rond diezelfde tijd fietsten drie partizanen uit het Leuvense in de richting van Binkom. Volgens hun versie waren zij op patrouille om de plaatsen te verkennen waar eventueel wapens zouden worden weggestopt die door de geallieerden zouden worden geparachuteerd. Zoals zowat overal elders in het land gaf het drietal zich hierbij uit voor Gestapo.
Toen zij ter hoogte van het viertal waren gekomen, vroegen ze hen om hun identiteitskaarten te controleren. Gaston Merckx trok echter meteen zijn revolver en riep: "Dat zijn geen Gestapo's,want de Gestapo's die ken ik." De partizanen zouden hem hierop neergeschoten hebben. Volgens hen zouden zij geschoten hebben in staat van wettige zelfverdediging.
Eén van de drie personen die Merckx vergezelde, verklaarde echter dat Merckx op de vlucht sloeg nadat hij zijn identiteitskaart had afgegeven en dat hij zich op een hoger gelegen stuk grond langs de baan achter schoven stro had weggestoken. Eén van de partizanen zou daarop een 9-mm pistool te voorschijn hebben gehaald en tweemaal door de schoven heen op Merckx hebben gevuurd, die dodelijk in de linkerlong werd getroffen. Volgens deze getuige was Merckx wel degelijk in het bezit van een vuurwapen maar heeft hij dat niet getrokken en kon er dus geen sprake zijn van wettige zelfverdediging van de drie partizanen.

Veiligheidskorps.
Twee dagen hierna, in de ochtenduren van de 1e augustus 1944, omsingelden, leden van het veiligheidskorps van Verbelen en verscheidene tientallen Vlaamse en Duitse SS'ers en SD'ers de dorpskom van Meensel en drongen een zevental woningen binnen, op zoek naar verzetslui, wapens en munitie. Een twintigtal inwoners werd erg brutaal ondervraagd en afgeranseld. Vlakbij de kerk werd Gust Craeninckx al om half zes 's ochtends om het leven gebracht, nadat hij eerst in zijn stal tot bloedens toe was geslagen. Hij was weliswaar geen verzetsman maar liet wel verzetslui in zijn schuur overnachten. Ook Oscar Beddegenoots en Petrus Vandermeeren werden in een bos bij het dorp doodgeschoten. Zoals zijn dochter Jeanne was Oscar lid van de partizanen. Nadat de collaborateurs hem onder aanvoering van Jozef Bachot hadden aangepakt en zelfs zijn 12-jarig zoontje een revolver op het hart hadden gedrukt, werd hij naar het bos afgevoerd. Daar hij niet kon tonen waar de munitie van de partizanen was weggestopt - die was verborgen te Attenrode - werd hij ter plaatse doodgeschoten.
Terwijl de aanhoudingen in Meensel bezig waren, kwam Petrus Vandermeeren toevallig voorbij. Een half uur later lag hij baden in zijn eigen bloed in het bos. Een week vóór de razzia had hij een heftige ruzie gehad met Gaston Merckx over het feit dat zijn dochter een onecht kind had van Maurice Merckx...
Aan de eerste razzia namen drie broers van Gaston deel. Gemaskerd duidden zij de woningen aan van de te arresteren personen.
Volgens Fernand Faignaert, een gevreesde SD-man uit Leuven, zou de eerste razzia ook zonder de aanslag op Merckx plaatsgevonden hebben. Negen dagen daarvoor was in Herent immers de ondergedoken partizaan Micky aangehouden. Omdat hij liefdesbetrekkingen had aangeknoopt met de vrouw van degene die hem onderdak verleende, werd Micky door de bedrogen echtgenoot bij de SD verklikt. Dankzij zijn bekentenissen beschikte de SD van Leuven al vòòr de aanslag op Merckx over een lijst onderduikadressen van verzetslui.
De 3e augustus 1944 werd Gaston Merckx in Kiezegem ten grave gedragen. Als wraak voor de dood van Gaston werden daar vooral door moeder Merckx niet minder dan honderd gijzelaars geëist. Aan de SD-agenten Faignaert en de al even beruchte Lambert-Frans Janssens verklaarden moeder en dochter Merckx dat "er naar geen geld moest gezien worden, dat de schuldigen moesten gevonden worden en dat Gaston moest gewroken worden". De gebroeders Marcel en Albert Merckx stelden een lijst op met aan te houden personen en daarna bood Marcel in Brussel de leider van het Veiligheidskorps, Verbelen, een grote som geld om de daders van de aanslag op zijn broer aan te houden.

Nieuwe wraakactie.
De wraakactie vond plaats in de vroege uren van de 11e augustus. Drie kampgroepen van de Alg. SS-Vlaanderen, geholpen door een sectie Vlaamse Fabriekswachters en Feldgendarmerie, in totaal 350 man sterk, sloten onder leiding van de SS-officieren Tony Van Dijck, Jozef Bachot en Jef De Meyer Meensel-Kiezegem hermetisch van de buitenwereld af voor een nieuwe razzia. Daarop doorzocht een 50-koppig aanhoudingscommando met Verbelen op kop en in samenwerking met de SD-Leuven systematisch alle huizen. Bijna de hele mannelijke bevolking van het dorp werd samengebracht op het speelplein van de zusterschool rond een indrukwekkend wapenarsenaal dat in de bossen van Meensel-Kiezegem was gevonden. Eén na één moesten de opgepakten voorbij de gemaskerde broers Albert en Marcel Merckx gaan die zich hadden vastgeketend aan twee verzetslui, Prosper Naetens en Alfons Hendrickx. Beide verzetslui waren duidelijk verschrikkelijk mishandeld en moesten bij elke aangehouden inwoner zeggen of hij al dan niet bij het verzet was.
Bij de terugtocht werd door de kampgroep o.l.v. Jozef Bachot nog een boerderij in brand gestoken, omdat geacht werd dat daar een Canadese militair verscholen zat. Bewoner Jozef Schotsmans kwam hierbij om. De partizanen Jos Pijpen en de neergeschoten Canadese vlieger-majoor Edward Blenkinsop waren elders in paniek recht in de armen van de opspoorders gelopen. Beiden werden achteraf naar de concentratiekampen gevoerd. Terwijl Jos Pijpen nog levend terugkeerde, kreeg de Canadese majoor in het kamp in Neuengamme een dodelijke inspuiting.
Niet minder dan 69 inwoners werden na de tweede vergeldingsactie als gijzelaars naar de gevangenissen van Leuven en Brussel weggevoerd en vervolgens voor ondervraging naar de SD in Leuven overgebracht. Daar werden velen opnieuw gruwelijk gefolterd, niet alleen door het beruchte trio Janssens, Faignaert en Van Avondt maar ook door de gebroeders Merckx.
Van de aangehouden behoorden amper 20% tot het verzet, de anderen waren gewoon gijzelaars.
In totaal zijn 61 Inwoners van Meensel-Kiezegem in Neuengamme omgekomen. Slechts acht van hen keerden na de oorlog als uitgemergelde wrakken terug.
Het einde van de oorlog betekende evenwel nog het einde niet van het drama. Al wie maar enigzins van collaboratie werd verdacht, vloog achter de tralies. De woningen van hen die op vrije voeten bleven, werden 's nachts geplunderd of in brand gestoken.
De vervolgingswoede mondde in de nacht van de 25e op de 26e augustus 1945 uit in een overval door acht leden van de Gewapende Partizanen op de hoeve van de 25-jarige landbouwersknecht Louis Pittomvils, die op de boerderij van Broos werkte en bijgevolg wel tot de collaboratie-clan Merckx-Broos moest behoren. Het - onjuiste - gerucht deed de ronde dat een zoon Merckx bij Pittomvils verscholen zat. Pittomvils werd naar buiten geroepen en doodgeschoten, waarna zijn hoeve in brand gestoken werd. Pittomvils zou van plan geweest zijn ten gunste van zijn aangehouden werknemer Felix Broos te getuigen. Bovendien zou hij in het openbaar zijn afkeuring voor het optreden van het verzet in de repressietijd hebben uitgesproken. Na één jaar werd het onderzoek in deze zaak stilgelegd omdat het gerecht op een muur van stilzwijgen stuitte.
In 1949, vier jaar na de feiten, werden vier personen aangehouden die evenwel niet tot de daders behoorden. Toch werden zij in 1952 veroordeeld, terwijl de echte daders in de zaal zaten toe te kijken omdat ze dachten dat het gerecht het viertal niet zou durven veroordelen.
De moordenaar van Pittomvils gaf zich uiteindelijk toch aan, hij werd gedurende een goeie maand opgesloten en dan opnieuw vrijgelaten. Hoewel hij had bekend, ging de dader dus voor het Hof van Assisen van Brabant vrijuit. De zeven andere medeplichtigen werden zelfs niet vervolgd! In zijn geboortedorp Glabbeek werd de dader plechtig en feestelijk gehuldigd. Het verzet was toen inderdaad bijzonder machtig....

Zie ook:
http://www.getuigen.be/Getuigenis/3den/ ... f/tkst.htm
http://www.meensel-kiezegem44.be/
http://www.verzet.org/content/view/563/69/