Mythe of werkelijkheid rond gebr. Van Raemdonck

[Paddy]

Geplaatst: 02 Mei 2010 18:49

Iedereen heeft al wel eens gehoord over de heldhaftige broederliefde van de gebroeders Van Raemdonck. Feiten en fictie worden daarbij zeer vaak met mekaar al dan niet moedwillig verward om welke reden dan ook. Tot ver na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd ook liefst verzwegen dat er op dezelfde plaats ook een Waalse korporaal van het 24e Linie sneuvelde, namelijk Amé Fiévez. Wie was die man? Op het internet vond ik onderstaande kritische noot:

De broers Edward en Frans Van Raemdonck uit Temse verwierven in de Eerste Wereldoorlog dramatische bekendheid, toen zij in de nacht van 25 op 26 maart 1917 sneuvelden te Steenstraete. Na een aanval op een Duitse stelling was Frans niet teruggekeerd. Tégen het verbod van zijn overste in en ondanks waarschuwingen van vrienden ging Edward toch op zoek naar zijn broer in het niemandsland. Achttien dagen later vond men drie lichamen : Edward, Frans en de Waalse korporaal Amé Fiévez.

Rond de broers is zeer snel een mythe gegroeid, vertrokken bij wat men destijds hun ideale broederdood noemde. Zij kreeg extra kleur doordat de broers in elkaars armen (?) sneuvelden en werd kracht bijgezet door hun Vlaamse gezindheid, die hen verhief tot symbolen van de Vlaamse strijd aan de IJzer. Ze werden opgevoerd als de IJzerhelden die in elkaars armen gesneuveld waren. Op het front werden massaal gedenkkaarten verspreid, er verschenen gedichten, en op de vergaderingen van de Frontbeweging werd er met eerbied over hun broederliefde én over hun Vlaamse idealen gesproken.

Na de oorlog verheerlijkten generaties Vlamingen de twee jonge doden als symbolen van de Vlaamse strijd aan de IJzer. Hun stoffelijke overschotten werden in 1932 bijgezet in de crypte van de IJzertoren en ze kregen er ook een metershoog standbeeld. In nagenoeg alle publicaties rond het broederpaar is steeds geput uit de klassieke biografieën die, geschreven door vrienden of sympathisanten, zó de lof zongen van de broers, dat de geloofwaardigheid er sterk onder leed.

Met dit boek brengt Luc De Ryck voor het eerst een grondige studie over de gebroeders Van Raemdonck. Hij schetst hun jeugd en leefwereld, onderzoekt de omstandigheden van hun dood, de begraving van de Waalse korporaal (Amé Fiévez) in de crypte van de IJzertoren zonder dat de naam vermeld werd, de politieke context waarin de broers waren gesitueerd.... en legt de grens bloot tussen mythe en werkelijkheid. In dit boek confronteert Luc De Ryck de verschillende versies van hun dood.

Wie het uitstekend gedocumenteerde boek van Luc De Ryck nauwkeurig leest en bestudeert, weet meteen dat er een reukje zit aan die 'ideale broederdood' van de gebroeders Van Raemdonck. Bij een aanval op de Duitse linies op het grondgebied van Steenstraete in de nacht van 25 op 26 maart 1917, keert Frans Van Raemdonck niet terug. Zijn verontruste broer Edward negeert het bevel van zijn overste en gaat achter zijn broer aan. Vanaf dan worden beide broers vermist. Tot daar klopt het verhaal nog, en het blijft beslist een moedige daad van Edward om zijn broer niet in de steek te laten. Maar achttien dagen later wanneer hun lijken worden gevonden en de lijken -onder het spervuur van de Duitsers- ter plekke in een obus trechter worden begraven, ontstaat de mythe van de Gebroeders Van Raemdonck.

De soldaten die de lijken moeten trachten te bergen, treffen tot hun verbazing drie lijken aan. Ze blijken echter nauwelijks herkenbaar en verkeren reeds in een verregaande staat van ontbinding. De soldaten waren geen bekenden van de gebroeders Van Raemdonck, maar aan hun kentekens (de beide broers waren sergeant) herkennen zij een sergeant (Frans Van Raemdonck) die de korporaal Amé Fiévez uit Wallonië in de armen houdt. Op enkele meters afstand ligt Edward Van Raemdonck die men eveneens herkent aan zijn kentekens van sergeant.

De sergeant Charles (Karel) Withof die de lijken begroef bracht hiervan verslag uit nadat hij een andere versie van de feiten had gelezen in het blaadje Onze Themschenaars van Clemens De Landtsheer (1894-1984) die tussen 1926 en 1961 onafgebroken secretaris van het IJzerbedevaartcomité zal zijn, en die een volle neef was van de gebr. Van Raemdonck. Clemens had zich daarbij gebaseerd op een andere getuigenis van Lodewijk Van Gelder, een oud-leerling van Cyriel Verschaeve, die eveneens had deelgenomen aan de berging van de broers en beweerde dat hij de broers in elkander gestrengeld had aangetroffen. De mythe was vanaf dan gelanceerd.

Opmerkelijk is dan ook het antwoord van Clemens De Landtsheer aan Charles Withof in zijn brief van 17 september 1917 toen de mythe al vertrokken was: "Alhoewel ik volledig met u't akkoord ben op gebied van waarheidszin, toch denk ik dat we best zouden doen die zaak niet publiek rond te venten, en ze onder ons te houden, en in het publiek het gedacht te laten dat men ze IN ELKAARS ARMEN heeft gevonden, en ziehier om welke redens: hadden wij die inlichtingen gekend in 't begin, dan had alles zo geweest. Maar nu is hunne ideale heldendood overal gekend en al legendarisch geworden, waarom die schoonheid breken, en er de waarheid als een koud bad over uitstorten... dit zou zeer veel nadeel doen aan de zaak zelve. (..)Ik schrijf u deze brief heel vertrouwelijk en hoop nochtans dat gij uwe soldaten zult aanmanen de zaak dus zoo te laten voortleven... voor het welzijn van de zaak zelf en voor de arme ouders."

De 'andere waarheid' moest snel in de doofpot worden gestopt want het kon de Vlaamse Zaak schade toebrengen. Het was wel een leugen maar toch niet helemaal want Edward was toch achter zijn broer gaan zoeken en had die zoektocht toch met zijn leven betaald? Beide versies van de feiten circuleren nog steeds waarbij de ene de Vlaamse Versie wordt genoemd en de andere de Belgicistische. De Vlaamse versie lag direct mee aan het begin van de Heldenhulde na WOI waaruit direct de jaarlijks weerkerende IJzerbedevaart ontstond.

Het derde slachtoffer, de waal Amé Fiévez uit Henegouwen, gaat een lange lijdensweg tegemoet. De lichamen van de twee broers en Amé werden in één kist gelegd maar nergens wordt de waal vermeld. Als hij al ergens wordt vermeld is zijn naam verkeerd gespeld en/of de verkeerde geboortedatum genoteerd. Ook wanneer de kist met veel vertoon in 1932 in de crypte van de IJzertoren wordt bijgezet wordt zijn naam niet vermeld. In 1933 werd op de plaats in Steenstraete waar de drie soldaten sneuvelden door het IJzerbedevaartcomité een monument opgericht, en daar wordt wel de naam van Amé voor het eerst officieel op vermeld. Eerst op de IJzerbedevaart van 1967 wordt een broer en twee zusters van Amé Fiévez op de IJzerweide uitgenodigd, maar het verhaal van 'de broers die in elkaars armen stierven' wordt niet herroepen.

Niet toevallig zijn het dezelfde vele hoofdacteurs van de Vlaamse Beweging van toen -zoals Clemens De Landtsheer en Frans Daels- die aan het begin van de Tweede Wereldoorlog het voortouw nemen en de IJzerbedevaarten de collaboratie in duwen met alle desastreuze gevolgen voor de Vlaamse Beweging vandien, die tot op de dag van vandaag doorzinderen. Sinds de collaboratie wordt de IJzertoren dan ook spottend 'De Toren van Daels' of ook 'De Stenen Inciviek' genoemd.

Ook helemaal geen toeval is dat het terrein in Steenstraete waar het monument van de gebroeders Van Raemdonck werd opgericht, sinds een aantal jaren het toneel is van de erfgenamen van de collaboratie, zoals het Vlaams Blok -thans Vlaams Belang- zichzelf graag definieert, en haar alternatieve IJzerbedevaart 'IJzerwake' organiseert, met nauwelijks een week verschil met de oorspronkelijke die op een steenworp sinds 1920 wordt gehouden.

Het is niet voor het eerst dat het lot van Vlaamse frontsoldaten van WO I worden gerecupereerd door de Nieuwe Orde. De voormalige Activist en Vlaamsgezinde socialist Firmin Mortier (1899-1972) klaagde deze schandelijke praktijken al op 29 aug. 1939 aan in De Volksgazet, nauwelijks een week na de 19de IJzerbedevaart: "Wij zijn van oordeel dat aan de voet van de IJzertoren, met walgelijker cynisme dan ooit gesold werd met de nagedachtenis van de Vlaamse gesneuvelden. (..) Deze dodenhulde is voor de doden een hoon geworden, geïnspireerd, geënsceneerd en geëxploiteerd door openlijke of verkapte VNV'rs. (..) De doden kunnen niet meer protesteren, maar liet men de levende oud-strijders uit Vlaanderen zich uitspreken over het 'zelfbeschikkingsrecht' zoals de leiders van de IJzerbedevaart dat opvatten, dan zou blijken hoe weinig verantwoord al deze retoriek rond het Kruis van de Heldenhulde (=IJzertoren) eigenlijk is. Zich op het 'testament van de doden' beroepen dat men... zelf heeft opgesteld, is al te gemakkelijk. (..) Wij spraken van gesol (met de Vlaamse doden). Het is erger: het is diefstal!"

Bron : http://www.verzet.org/index.php/content/view/693/38/

[Paddy]

Begrijp ik goed dat de eerste broer een Waalse landgenoot in de armen had toen hij stierf? En dat de geliefde broeder, die een nogal onbesuisde reddingspoging deed elders in de buurt werd gevonden? In dat geval lijkt het me een nogal schandelijk misbruik van een drietal lijken. Lijkenpikkerij noemen we dat....

[Paddy]

Wat foto's die ik een tweetal jaar geleden op FEW plaatste wil ik jullie ook hier niet onthouden:










http://forumeerstewereldoorlog.nl/viewt ... 837#195837

[Paddy]

Begrijp ik goed dat de eerste broer een Waalse landgenoot in de armen had toen hij stierf? En dat de geliefde broeder, die een nogal onbesuisde reddingspoging deed elders in de buurt werd gevonden? In dat geval lijkt het me een nogal schandelijk misbruik van een drietal lijken. Lijkenpikkerij noemen we dat....

Beste Lingekopf,

historische feiten uitbuiten voor ideologische doeleinden leidt veelal tot misbruiken (ook de naam van Juul De Winde werd in krijgsgevangenschap misbruikt in 1940 door de Luitenant De Winde-kring van enkele flamingante officieren die de nieuwe orde genegen waren en later mee de Vlaamse Wacht zouden oprichten) ... Wat de ware toedracht was, zal toen reeds moeilijk te achterhalen geweest zijn na verschillende dagen van bombardementen en vuurgevechten, laat staan dat we dat vandaag pogen te doen. We kunnen daarom wel kritisch blijven. Wat mij vooral bijblijft, is de lijdensweg van Amé Fiévez (begraven, ontgraven, verplaatst naar de IJzertoren om er doodgewegen te worden etc.).

Groeten,
Bram.

[Paddy]

Begrijp ik goed dat de eerste broer een Waalse landgenoot in de armen had toen hij stierf? En dat de geliefde broeder, die een nogal onbesuisde reddingspoging deed elders in de buurt werd gevonden? In dat geval lijkt het me een nogal schandelijk misbruik van een drietal lijken. Lijkenpikkerij noemen we dat....

Beste Lingekopf,

historische feiten uitbuiten voor ideologische doeleinden leidt veelal tot misbruiken (ook de naam van Juul De Winde werd in krijgsgevangenschap misbruikt in 1940 door de Luitenant De Winde-kring van enkele flamingante officieren die de nieuwe orde genegen waren en later mee de Vlaamse Wacht zouden oprichten) ... Wat de ware toedracht was, zal toen reeds moeilijk te achterhalen geweest zijn na verschillende dagen van bombardementen en vuurgevechten, laat staan dat we dat vandaag pogen te doen. We kunnen daarom wel kritisch blijven. Wat mij vooral bijblijft, is de lijdensweg van Amé Fiévez (begraven, ontgraven, verplaatst naar de IJzertoren om er doodgewegen te worden etc.).

Groeten,
Bram.

Ik durfde dat als Nederlander niet te stellen, maar je hebt wel gewoon gelijk denk ik. Fiévez verdient veel beter.

[Paddy]

Broers sneuvelden in 1917 en worden jaarlijks herdacht
School 't Karmelieten vergeet gebroeders Van Raemdonck niet

* zaterdag 08 november 2008
* Auteur: Jan Lion

GERAARDSBERGEN - Edward en Frans Van Raemdonck streden samen aan het IJzerfront en sneuvelden zij aan zij op 26 maart 1917. De broers groeiden uit tot symbolen van broederliefde en Vlaamse strijdbaarheid. In hun voormalige school 't Karmelieten worden ze elk jaar herdacht.

In 1912 zaten Edward en Frans in het Sint-Jozefsinstituut, beter bekend als 't Karmelieten. In augustus 1914 werden ze echter als vrijwilliger in het leger ingelijfd. Frans was toen pas 17, zijn broer Edward één jaar ouder.

De gebroeders schopten het tot sergeant in het 24ste linieregiment, dat aan het IJzerfront was gelegerd. Op 26 maart 1917 namen ze in Steenstrate deel aan een nachtelijke raid op de Duitse stellingen. Frans raakte gewond, maar probeerde toch een gewonde maat in veiligheid te brengen. Dat lukte niet, en toen broer Edward vaststelde dat Frans niet was teruggekeerd, ging hij zelf richting Duitse linies, om zijn vermiste broer te gaan zoeken.

Volgens de legende werden ze dood aangetroffen, liggend in elkaars armen. Echt gebeurd of niet, de broederliefde van de Van Raemdoncks werd alleszins een van de symbolen van de Vlaamse beweging. Ze kregen een 9 meter hoog beeld op de zijflank van de eerste IJzertoren en hun graf werd overgebracht naar de crypte onder de toren.

Het duo wordt bovendien niet alleen in de Westhoek herdacht. Ook in hun voormalige school is men hen niet vergeten. Edward en Frans staan vermeld op het oudstrijdersmonument in het kloosterpand van 't Karmelieten én kregen een aparte huldesteen.

'Jaarlijks komen de leerlingen rond 11 november naar het monument en krijgen ze uitleg over de Eerste Wereldoorlog en de gebroeders Van Raemdonck', zegt directeur Albert Gossye. 'En tijdens de samenkomst van de oud-leerlingen, nu op 16 november, wordt er hulde gebracht aan de Van Raemdoncks en andere oud-leerlingen die sneuvelden in een van de twee wereldoorlogen.'

Vooral de Eerste Wereldoorlog blijkt voor de meeste scholieren onbekend terrein. Geschiedenisleraar Danny Bauters legt de laatstejaars daarom uit wie Frans en Edward Van Raemdonck waren. Hij benadrukt vooral dat ze zich als vrijwilliger aandienden en dat hun broederliefde, alhoewel nadien wat geromantiseerd, toch een krachtig symbool blijft. Een verhaal dat inderdaad tijd en ruimte overstijgt en ook nu nog in 't Karmelieten wordt gekoesterd.

http://www.nieuwsblad.be/article/detail ... d=DS22N7OI

[Yente]

Boek over deze broers:
http://nl.kapaza.be/west-vlaanderen/191 ... 347175.htm