Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Van het prille begin tot de vooravond van de Eerste Wereldoorlog

Moderators: Exjager, piot1940, Bram1940

Plaats reactie
Bert Barrel
Berichten: 62
Lid geworden op: 04 mar 2012 01:49

Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door Bert Barrel »

Beste allemaal,

Dit weekend is mijn collectie enkele gietijzeren kanonsballen rijker geworden die met de beginjaren van België te maken kunnen hebben.

De eerste is er eentje van circa 17,5kg en een diameter van circa 16cm. Deze werd jaren terug gevonden tijdens graafwerken ter hoogte van de Sint Truiderpoort te Hasselt. Deze bal "kan" afkomstig zijn van de slag bij Hasselt tijdens de 10daagse veldtocht in 1831.

Een tweede exemplaar heeft een diameter van circa 12cm en weegt zo'n 8,8kg. Deze werd gevonden in natuurgebied "de Teut" te Zonhoven. Aldaar was in 1831 een groot legerkamp van het Belgisch leger. In 1831 bestookte de Nederlandse artillerie vanop het hoogste punt te Houthalen de Belgische troepen op de Teut. Tot honderd jaar later gingen mensen uit de buurt op de Teut kanonsballen zoeken die in het huishouden werden gebruikt, bv om mosterdzaad te malen in een schaal. Deze bal kwam met een tweetal kleinere ballen van een familie die aan de Teut woonde en aldaar gevonden kanonsballen hergebruikte in het huishouden.

Daar ik weet dat een ijzeren bal uit de grond niet meteen een kanonsbal dient te zijn, ben ik dan op zoek gegaan naar de kalibers van artillerie die tijdens de 10daagse veldtocht gebruikt werden. ik ga ervan uit dat het prille Belgische leger in 1831 hoofdzakelijk, zo niet, uitsluitend beschikte over wapens van Franse en Nederlandse makelij en dat beide strijdende partijen in feite identieke artilleriestukken hadden;

De eerste bal komt tamelijk goed overeen met een 36 ponder die een kaliber had van 17,48cm, aldus de informatie die ik bijeen heb kunnen google-en = ?????
De tweede bal lijkt me te zwaar voor een 12 ponder en dan weer te licht voor een 24 ponder. Het gewicht moet overeen komen met een 18-ponder = ????

Zijn er experts op dit forum die mij wat verder kunnen helpen?? Komen beide ballen qua gewicht en diameter overeen met kanonsballen uit die periode?? Werden de artillerie-stukken die dergelijke ballen kunne afvuren gebruikt tijdens de 10daagse veldtocht??

Heb ook nog twee kleinere kanonsballen gevonden te Zonhoven, die meet ik nog op en ik zal tevens enkele foto's posten (als het mij gaat lukken!!)

Alvast dank en groeten

Bert
belgsken
Berichten: 125
Lid geworden op: 26 nov 2011 21:05

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door belgsken »

Hoi Bert,

hopelijk ben je hier iets mee

een 18 pounder = 84mm
een 13 pounder = 76mm
een 12 pounder = 75mm

Met de kanonnen kan ik helaas niet helpen....

Met vriendelijke groet van een belgsken.
Bert Barrel
Berichten: 62
Lid geworden op: 04 mar 2012 01:49

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door Bert Barrel »

Hallo Belgske,

bedankt voor de gegevens, maar ik denk dat deze zijn voor het modernere achterlaadgeschut zoals vanaf de tweede helft 19de eeuw in gebruik. Hier gaat het nog echt om de voorlader met de massieve ijzeren kanonsballen. De Britse WOI18-ponder heeft idd een doorsnede van circa 84mm, terwijl een kanonsbal van 18 pond al vlot aan de 132mm zit.

Grt

Bert
belgsken
Berichten: 125
Lid geworden op: 26 nov 2011 21:05

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door belgsken »

Hoi Bert,

Ik ben inderdaad afgegaan vanuit de kalibers voor het modernere achterlaadgeschut zoals vanaf de tweede helft 19de eeuw in gebruik.

Tijdens mijn cursus destijds, is mij uitgelegd dat deze kalibers ontstaan zijn door het gewicht van een geijkte metalen kogel.

Bijvoorbeeld de geijkte metalen kogel van 18 pond had een diameter van 84 mm.

Ik heb nu juist naar een collega gebeld en die bevestigd dat die kalibers van de kanonkogels inderdaad niet overeenkomen met die van de modernere kanonnen. En dit wist ik echt niet :oops:

De exacte reden hiervoor kon hij echter niet geven. Hijzelf denkt dat de veranderingen ontstaan zijn omdat de metaallegeringen van 1830 en bijvoorbeeld die van 1900 anders zijn waardoor het soortelijk gewicht en het kaliber met de tijd veranderd is. Als voorbeeld haalt hij de musketkogel en schrapnellkogel WOI aan die ongeveer even groot zijn maar toch voelbaar in gewicht verschillen. Toch zoals, ik al zei, is dit een persoonlijke denkpiste en is hier geen documentatie over teruggevonden.

De Belgen hadden Franse kanonnen van 4,8 en 12 pond. Hij wist te vertellen dat kanonskogel van 8 pond rond de 106 mm.
De Hollanders hadden ook 6 ponders en een 6 pond kanonskogel is ongeveer 84 a85 mm.

Er bestonden ook grapeshots, zakken met metalen kogels van 2,5 tot 4 cm. Deze werden afgevuurd als de afstand tussen kanon en vijand al aanzienlijk klein was.

Zijn advies wegen, omrekenen en vergelijken met een bestaand kaliber. Het probleem is wel de staat van de kanonskogel. Hoeveel is er weggeroest of hoe dik is de laag die er bijgekomen is met de tijd?

In onze bibliotheek hebben wij hier waarschijnlijk geen tabellen of bijkomende info over maar ik zal het van de week eens navragen.

Ik vind het eigenlijk wel interessant en ik heb zelf iets bijgeleerd. Het is zelden dat we nog een kanonskogel moeten ophalen maar bij de eerstvolgende ga ik hem zeker wegen en meten en anders bekijken dan een ordinaire metalen bol.

Morgen op het werk gaat er zeker nog verder over gepraat worden.
Ik moet er van profiteren nu want binnen een jaar gaat hij spijtig genoeg met verdiend pensioen.....

Hopelijk heb jij er ook iets van opgestoken, ik alvast wel.

Met vriendelijke groet van een belgsken
Bert Barrel
Berichten: 62
Lid geworden op: 04 mar 2012 01:49

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door Bert Barrel »

Ja, ook ik steek altijd opnieuw iets van op als ik iets post, vandaar dat dit forum zo interessant is.
Indertijd werd het kaliber inderdaad bepaald door de diameter van een kanonskogel... een bol van bv 24 pond heeft een diameter van circa 15,17cm, dus dit werd dan het kaliber. Maar bij de evolutie van het geschut en munitie, stapte men af van de bolvorm en werden de projectielen meer conisch en buisvormig met een ontstekingskop. Als je de diameter pakt van een moderner projectiel van 24 pond, zal deze gezien zijn vorm een veel kleinere diameter hebben dan een bolvormige 24-ponder. Vandaar dat tijdens deze evolutie de diameter kleiner werd, het gewicht van een projectiel bleef hetzelfde, maar gezien de nieuwe vorm werd de diameter en dus ook het kaliber gewoon kleiner.

Alvast bedankt voor de reactie

Groetjes

Bert
belgsken
Berichten: 125
Lid geworden op: 26 nov 2011 21:05

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door belgsken »

Hallo Bert,

Inderdaad ik heb dat vanmorgen ook ontdekt.... zo zie je maar wat een forum teweeg kan brengen.

Ik heb tevens mijn licht eens opgestoken bij enkele oudere collega's ontmijners en ik was verbaasd over hoe weinig er eigenlijk bekend is over kanonskogels.

Ergens is dit ook wel te begrijppen omdat wij in het algemeen met andere katjes om te geselen in contact komen en gietijzeren kanonskogels MEESTAL ongevaarlijk zijn.

Nu in onze bibliotheek vonden wij bijna niks terug over de kanonskogels (periode1831)en zeker niet over hun kalibers enz.

"Modernere" munitie,met de nadruk op de tussen haakjes, zoals projectielen type Armstrong, Wallendorf enz. geen probleem.

Positief nieuws is dat wij een contact in Frankrijk zouden hebben met zeer veel kennis omtrent kanonskogels en Uw vraag zal worden doorgemaild.

Ik hou U dan ook op de hoogte.

Mvg van een Belgsken
Bert Barrel
Berichten: 62
Lid geworden op: 04 mar 2012 01:49

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door Bert Barrel »

Alvast MERCI !!!!
Gebruikersavatar
Manu militari
Berichten: 30
Lid geworden op: 29 sep 2013 21:26

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door Manu militari »

Deze een tijdje geleden uit de bodem gehaald....3 kg. ongevaarlijk,alleen als hij op de tenen terechtkomt.(6 ponder ???)
[imgAfbeelding][/img]
HORUM OMNIUM FORTISSIMI SUNT BELGAE
bupi
Berichten: 1276
Lid geworden op: 27 jul 2013 09:54

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door bupi »

Manu ,
Met een schuifmaat op de foto weten we meer !
Diameter a.u.b. !
Mvg.Pierre.
Gebruikersavatar
Manu militari
Berichten: 30
Lid geworden op: 29 sep 2013 21:26

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door Manu militari »

De "benen" van de schuifmaat waren te kort..dan maar met een vouwmeter geprobeerd.
Iets meer dan 90mm (de kanonbal is niet 100% rond...)

[imgAfbeelding][/img]
HORUM OMNIUM FORTISSIMI SUNT BELGAE
bupi
Berichten: 1276
Lid geworden op: 27 jul 2013 09:54

Re: Kanonsballen uit de 10-daagse Veldtocht ?

Bericht door bupi »

Hier een interessante link met o.a. canons (types /cal /speling ) !
http://www.colleurs-de-plastique.com/fo ... 1793-1802)
bv. 6 ponder = cal 93 mm (boordiameter kanon ) - speling (vent) = baldiameter = +- 90 mm
Dit voor de Franse marine !
Mvg.Pierre.
Plaats reactie

Terug naar “1830-1914”